GAMAL SKULESONG

Som vi hugsar

vart den norske skulen

for allmugen,

altså folk flest,

skapt av den pietistiske tanken

om behovet for

eit nært og personleg forhold

til dei bibelske skriftene,



 

noko som materialiserte seg

i lova frå 1739,

som kom hakk i hæl

etter den ihuga kong Christian VI si forordning om konfirmasjonen

tre år tidlegare,

og som for dei aller fleste born

 altså opna for

eit meir eller mindre gladlynt møte med

omgangsskulelæraren,

denne omreisande handelsmannen i

gotiske bokstavar

og

ortografisk kunnskap,

oftast

ved kjøkenborda

rundt om på dei kringliggjande gardane,

tre veker om hausten

og tre veker om våren,

slik at ein voneleg

kunne meistre lesinga

og kanskje også skrivinga

til ein skulle gå for presten

saman med ungdomar

frå heile soknet,

som sikkert var eit storhende i seg sjølv,



  

 

men denne skulen,

Borgund fri- og fattigskule,

skulle berre vere for dei aller lågaste,

han var ei Guds gåve

til dei foreldrelause og bortkomne,

ein heim og ein lærestad

for dei mistrøstige og forhutla borna

til lausarbeidarar og tiggarar,

utarma husmenn og enker

etter sjømenn som var komne bort

på havet,

etablert i det største pressområdet på Sunnmøre,

med tilflytting og lykkejakt,

særleg på grunn av det rike torskefisket

i Borgundfjorden,

allereie i 1743,

av prestar med mot

og kanskje også eit slags sosialt samvit,

fleire av dei tilknytta fellesskapen

Sjustjerna,

slik at til saman meir enn femten hundre born

skulle få gå den kronglete vegen 

til noko som likna på

lærdom

og

ei muleg framtid.