Øystein Orten: havflammen (1995)

Det udrepeleg vakre håpet

Øystein Orten frå Hareid si første diktsamling havflammen er ein hymne til menneska i havlandet og det udrepeleg vakre håpet. Alt i introduksjonsbolken plantar forfattaren føtene i eit industrielt kystsamfunn, og spør straks etter ...dei gamle hendene som bar guds bilete.

Og i ulike eigne tekstbilde prøver han å gjenskape dei gamle hendene som held oppe identiteten vår. I diktet dette er eit anna land insisterer forfattaren på at dei grunnleggjande elementa er grunnleggjande jamvel i ei moderne verd:

dette er eit anna land

her er ingen sommar

og ingen vinter

her finst ikkje steelgitarar

eller breibremma limousinar

under varm sol

berre kald sjø

grått berg og stirrig lyng

her speglar ikkje regnbogens vimplar

seg i tusen vindu langs dei grøne alleane

her stemnar ingen tog

i vilt jag mot neste hovudstad

ingen høgspente katedralar

strekkjer armane mot himmelen

dette er eit anna land

dette er eit anna land

Og ver klar over det med ein gong, lesar; mødrene i dette landet har høg verdi - og den fremste dygda deira er å seie frå seg mismotet:

gløym ikkje

at våre mødrer er kvinner frå periferien

med kongens fortenestemedaljar

for tapt mismot

Så veks han til, denne guten som blir mann og diktar. Og han registrerer at ...havet navigerer seg sjølv medan mennesket siglar mellom ytterpunkt. Og slik vinn mennesket røynsle og tankar om livets lovmessigheit. I diktet svartstille lærer vi hatet å kjenne:

hatet

ligg stille

og ventar

på vind

Ja, hatet er inderleg feigt i si inneslutta frykt og venting etter ytre påskot til å ruse opp. Sju ord på fire liner og eit lineskift, så har du det.

Tankar om død og fornying i det religiøse landskapet stig fram av smådikt som bedehuset sukkar :

dei gamle

syng haustsongar

for moralen

og døyr

sakte

og moment:

her finst kreative gravferder

over sjølvgodskap

og slekta

sin fortreffelegdom

Men så over til det levande. born på skuleveg minner om at omsorga for borna måler kvaliteten i samfunnet og er det overordna:

alt byrjar med dette

ingenting sluttar her

born på skuleveg

mødrer vinkande i dørene

gråtande englar ved himmelens portal

Vakkert og inderleg. Og eg gir meg lov til å flette desse tankane mot nokre liner i diktet in exelsis :

tapet

av uskuld

har skapt born utan voner

og menneske myrklagde

av media sine lysmassakrer 

Men også dette diktet munnar ut i eit lysstreif:

kunne valfarten mot lyset

starte i denne timen

For havflammen handlar om håpet. Det udrepelege. Slik formulert i diktet VEr helsa :

brør og systrer, håpet

er udrepeleg

vakkert

             lat oss

komponere håpet, hald tonen

hald ut - - -

Øystein Orten si stemme kling og skaper atterklang i romet og naturen. Slik handlar julaftadiktet 24.12 om fleire ting:

det snøva

og du breidde deg kvit

                            over markene

det regna

og du fløymde blå

                      i elvane

det fraus

og du slo brunnen

           til is

Diktsamlinga sluttar med det perspektivfulle diktet aVE - om kvar enkelt:

den

vesle mann

på den breie veg

mot mammons altar

og kvarmanns

smak

den

endelause alleen

som heiter livet

Eg trur Øystein Orten vil vise til vegar som fører bort frå mammons altar og kvarmanns smak, vegar vi begynner å gå først når vi prøver å komponere det udrepeleg vakre håpet der alt byrjar og ingenting sluttar - mellom

born på skuleveg

mødrer

vinkande i dørene

gråtande englar ved himmelens portal

Somme formuleringar i denne diktsamlinga er umåteleg vakre.

Leiv Arne Grimstad

Vikebladet/Vestposten 4. november 1995